De afmontage maakt de positie op de fiets
Het zadel
is het belangrijkste onderdeel van de fiets.
Het zadel kan de oorzaak zijn van veel leed. Zadelpijn, een dood gevoel, schuurplekken of ontstekingen komen veel voor. Soms leiden de klachten tot een bezoek aan een gynaecoloog of uroloog. Maar gelukkig is er veel aan te doen.
Het juiste zadel maakt het verschil.
Het zadel zorgt niet alleen voor het comfort, maar draagt ook bij aan een juiste positie van het bekken. Vaak helpt het zadel bij het oplossen van klachten in de onderrug, nek of schouders. Maar een goed passend ergonomisch zadel draagt ook bij aan stabiliteit, waardoor de krachtoverbrenging verbeterd wordt.
Glorie BikeLab heeft uit alle zadelmerken de 5 meest ergonomische gekozen:
- SMP
- Essax
- ISM
- SQLab
- Terry
Hoewel heel verschillend, heeft ieder merk zijn specifieke ergonomische kenmerken. Andere merken kunnen er niet aan tippen.
Het juiste zadel wordt vooral bepaald door 2 factoren:
- afstand tussen de zitbotjes
- flexibiliteit van rug en hamstrings
Daarnaast is er de persoonlijke component die bepaalt welk merk en model uiteindelijk het best bij je past. Dit wordt bepaald d.m.v. een uitgebreide test.
Het stuur
Het stuur is er in vele vormen. Het juiste stuur zorgt voor voldoende ontspanning in nek en schouders. Zowel de vorm als de breedte van het stuur hebben daar grote invloed op. Belangrijk is dat de polsen een rechte lijn vormen met de onderarmen en dat het mogelijk is om de schouders ontspannen te laten hangen met licht gebogen armen.
Racesturen zijn er in 6 verschillende breedtematen, oplopend van 36 cm t/m 46 cm. Vooral vrouwen rijden (te) vaak met een te breed stuur, met alle klachten/ongemakken van dien.
Omdat de stuurbreedte die geleverd wordt bij een fiets standaard breder is naarmate de fiets groter is, zijn het vaak juist de lange mannen die een te breed stuur op hun fiets geleverd krijgen.
Op mountainbikes en andere sportieve fietsen wordt vaak een zgn "flatbar" gemonteerd. Vanuit ergonomisch oogpunt is dit stuur (soms wel 74 cm breed) vaak te breed. Afhankelijk van het postuur van de fietser en het gebruik van de fiets kan het soms toch wenselijk zijn om met een wat breder stuur te rijden, vanwege de grotere stabiliteit.
Wat bij dit soort sturen nog wel een verschil maakt is de zgn. "sweep". Enige kromming in het stuur draagt vaak onmiddellijk bij aan een meer ontspannen houding.
Het crankstel
Weet jij welke lengte je crank heeft?
De standaard lengtes zijn 170, 172,5 en 175 mm.
Hoe groter de fiets, hoe langer de crank, maar niet ieder fietsmerk is daar heel consequent in.
De cranklengte heeft invloed op je houding. Hoe dieper je wilt zitten, hoe korter de crank mag zijn. Met name tijdrijders en triathleten zijn beter af met een korte crank.
Maar als je kleiner bent dan 1.70 m dan is een cranklengte van 170 mm vaak al te lang.
De voordelen van een kortere crank zijn:
- meer ruimte in de heup
- minder belasting op de knieën
- lichter fietsen
- eenvoudiger om met een hogere
trapfrequentie te rijden
Mensen met een heup- of knieprothese zijn gebaat bij een kortere crank omwille van de lagere belasting en de beperktere bewegingsuitslag.
De vuistregel van Glorie BikeLab:
"Een kortere crank is beter!"
Het frame
Het frame vormt de basis van je fiets.
Vanuit ergonomisch oogpunt is het materiaal niet belangrijk. Het enige wat het materiaal bijdraagt aan het gedrag van de fiets is het comfort en het gewicht.
Wat wél belangrijk is, is geometrie van de fiets. Daarin zijn grote verschillen.
Bij de stadsfiets, de "rechtopfiets" zijn de verschillen tussen de diverse modellen niet zo groot. Bovendien is er met de stuurpen doorgaans een groot aanpassingsbereik.
Bij de sportievere fietsen bepaalt de gecombineerde flexibiliteit van rug en hamstrings de framegeometrie en daarmee de diepte van het stuur. Vanuit framestijfheid en -stabiliteit is het belangrijk dat de stuurpen liefst zo min mogelijk uit het frame uitsteekt.
Dus: stijf in rug en hamstrings, dan een frame met een langer balhoofd.
Met name bij de racefietsen zijn er diverse type fietsen met bijbehorende geometrieën. Er zijn aerofietsen die gebouwd zijn voor een diepe zit. Deze geometrie past je vooral goed als je heel soepel bent.
Daarnaast zijn de lichtgewicht klimfietsen. De geometrie hiervan is doorgaans een fractie minder diep.
Dan hebben we ook de performancefietsen, ook wel comfortracers genoemd. Op deze fietsen zit je duidelijk minder diep.
De belangrijke waarden waarop de frames beoordeeld en vergeleken worden, zijn de STACK en REACH. Dit zijn de maten (x- en y-as) vanuit het midden van de bracket naar het boven-middenpunt van het balhoofd.
Een andere belangrijke waarde is de zitbuishoek. Deze heeft invloed op de zadelpositie.
De meest onbetrouwbare maat voor de keuze van het frame zijn de binnenbeenlengte en de lichaamslengte.
Wanneer de lichaamsverhoudingen afwijken van het gemiddelde (en dat komt regelmatig voor) leidt dat tot een onjuiste framemaat.
Met name bij vrouwen doet zich dat probleem vaak voor. De beenlengte is in verhouding tot de lichaamslengte vaak langer. Dat zou dan leiden tot een grotere fiets. Het gevolg is dat de fiets dan te lang aanvoelt, het stuur te ver weg voelt.
De stuurpen
De stuurpen, ook wel stem genoemd, verbindt het stuur aan het frame.
Een optimale positie op de fiets wordt gerealiseerd door het juiste hoogteverschil tussen zadel en stuur en de afstand tussen de handgreep/handpositie en het zadel.
Door de juiste keuze van de stuurpen kun je de lengte korter of juist langer maken. Ook kun je de hoogte met centimeters beïnvloeden door een stuurpen te kiezen met een andere hoek. Doorgaans zit er op (sportieve) fietsen een stuurpen met een hoek van 6 graden.
Daarnaast is het stuur hoger of lager te plaatsen met spacers, indien de lengte van de vorkbuis het toelaat. In sommige gevallen is een stuurbuisverlenger nodig. Daar is echter wel een (veilige) grens aan. In sommige gevallen wordt er geadviseerd om een frame op maat te laten bouwen. Dit doet zich vooral voor bij mensen die langer zijn dan 1.95 m.
Pedalen
Er zijn verschillende pedaalsystemen voor verschillend gebruik. Deze zijn weer gekoppeld aan de bevestigingssystemen van de schoenen. Een belangrijk aspect voor de keuze van het pedaalsysteem is de stabiliteit van het platform. Hoe breder, hoe beter.
Om te beginnen heb je het "gewone", platte pedaal. Ergotec biedt een heel mooi stabiel pedaal.
Voor de mountainbike vallen de pedalen van Crankbrothers op. Deze hebben een breder steunvlak. Bovendien is er de mogelijkheid om vulbussen op de uiteinden te schuiven om eventuele speling op te heffen.
Voor de racefiets is het Zero pedaal van Speedplay het meest ergonomische. Ieder aspect is apart in te stellen: de voor-achter positie, de binnen-buiten positie, de hoek én de mate van speling.
Een goed en stabiel pedaal draagt, in combinatie met de juiste schoen, bij aan een efficiëntere krachtoverbrenging en vermindert het risico op knieklachten.